Podział majątku wspólnego małżonków – zasady, procedura i praktyczne wskazówki

Majątek wspólny powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje mienie nabyte przez małżonków w czasie trwania związku, chyba że został on objęty rozdzielnością majątkową.

Do majątku wspólnego zalicza się m.in.:

• dochody z pracy małżonków,
• przedmioty nabyte za środki pochodzące z majątku wspólnego,
• nieruchomości i ruchomości zakupione w trakcie trwania małżeństwa,
• prawa majątkowe, np. udziały w spółkach.

Nie wchodzą do niego przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa, rzeczy otrzymane w darowiźnie lub spadku oraz mienie osobiste małżonka.

W postępowaniu o podział majątku Sąd z urzędu bierze pod uwagę nakłady z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty.

Na przykładzie – jeśli jeden z małżonków przeznaczy wspólne dochody małżeństwa na remont domu, który otrzymał w darowiźnie przed zawarciem małżeństwa (majątek osobisty) to zostanie to uwzględnione przy wzajemnych rozliczeniach małżonków.

Małżonkowie mogą również dokonać nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, na przykład pieniądze otrzymane przez jednego małżonka z darowizny małżonek ten przeznaczy na zakup nowego samochodu, będąc już w małżeństwie.

Tych wydatków Sąd nie bierze pod uwagę z urzędu a jedynie na wniosek. Oznacza to tyle, że we wniosku o podział majątku należy zgłosić takie nakłady do rozliczenia.

Istotna kwestia.

Sąd nie podzieli składników majątku które po dniu ustania wspólności (na przykład po orzeczeniu rozwodu lub separacji albo po podpisaniu intercyzy), a przed dniem podziału, zostały w jakikolwiek sposób zbyte, zniszczone czy utracone przez oboje małżonków lub jednego z nich.

Natomiast Sąd może wziąć pod uwagę wartość tych składników, jeśli zostały one celowo sprzedane lub bezpodstawnie zbyte w inny sposób.

W podziale majątku sąd może przyznać nieruchomość jednemu z małżonków, ale w żadnym aspekcie nie uwzględnia kredytu hipotecznego.

Do 2018r. sądy, w wydawanych wyrokach, ustalały wartość nieruchomości, podlegającej podziałowi, z uwzględnieniem wartości kredytu hipotecznego.

Sąd przyznając nieruchomość na własność jednemu z małżonków ustalał jej wartość z uwzględnieniem obciążenia hipotecznego, pomniejszając stosunkowo wartość tej nieruchomości. Było to rozwiązanie sprawiedliwe i społecznie słuszne.

Niemniej jednak, na skutek wydania przez Sąd Najwyższy dwóch uchwał: z dnia 28 marca 2018r., III CZP 21/18 oraz z dnia 27 lipca 2018, III CZP 14/19 zasada rozliczenia obciążenia hipotecznego podczas podziału majątku uległa zmianie.

Zgodnie z powołanymi uchwałami, w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, obejmującego nieruchomość obciążoną hipoteką, zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy, sąd - przydzielając tę nieruchomość na własność jednego z nich - ustala jej wartość z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego, chyba że zachodzą istotne powody przemawiające za jego uwzględnieniem.

Zatem w aktualnym stanie prawnym wysokość spłaty byłego małżonka po podziale majątku, uzależniona jest od rynkowej wartości nieruchomości, nie pomniejszonej o wartość kredytu hipotecznego.

Nie zawsze. Co do zasady majątek dzieli się po 50%, ale sąd może ustalić nierówne udziały, jeśli wykaże się, że jeden z małżonków w znacznie większym stopniu przyczyniał się do powstania majątku.

Tak, istnieje możliwość dokonania podziału majątku jeszcze w trakcie małżeństwa - na przykład w postępowaniu o orzeczenie separacji lub poprzez podpisanie majątkowej umowy małżeńskiej.

Postępowanie sądowe może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat – w zależności od wartości majątku, stopnia skomplikowania sprawy i ewentualnych sporów między stronami.

Opłata sądowa od wniosku o podział majątku wynosi zazwyczaj 1000 zł (lub 300 zł w przypadku zgodnego projektu podziału). Do tego mogą dojść koszty biegłych, notariusza czy wynagrodzenia pełnomocnika.