Praca zdalna a kontrola pracownika – radca prawny Białystok

Zasady wykonywania pracy zdalnej, w tym kontroli pracownika zdalnego, reguluje Kodeks pracy.

Pracodawca ma prawo sprawdzać, czy pracownik wykonuje swoje obowiązki w sposób prawidłowy, z poszanowaniem ustalonych procedur, zasad BHP oraz ochrony danych osobowych.

Kontrola pracownika zdalnego przez pracodawcę musi spełniać warunek:

• celowości - cel kontroli musi być zawsze związany z wykonywaniem stosunku pracy,
• jawności – pracownicy muszą mieć wiedzę co do możliwości przeprowadzenia kontroli pracownika oraz form kontroli,
• proporcjonalności – kontrola pracownika zdalnego musi odbywać się w sposób najmniej ingerujący w jego prywatność i dobra osobiste i jednocześnie spełniający cel kontroli,
• poszanowania dóbr osobistych pracownika – dobra osobiste mają charakter nadrzędny i nie mogą być ograniczane działaniem pracodawcy.

Nadużyciem prawa do kontroli jest przykładowo przeprowadzenie kontroli, która nie ma żadnego celu.

Przepisy kodeksu pracy przewidują różne narzędzia kontroli pracy zdalnej, które powinny być wcześniej uzgodnione w formie porozumienia ze związkami zawodowymi, w regulaminie lub poleceniu bądź porozumieniu zawartym bezpośrednio z pracownikiem.

Do najczęściej stosowanych przez pracodawcę form kontroli pracownika zdalnego należą:

• regularne raporty,
• wideokonferencje i spotkania online,
• narzędzia do zarządzania projektami i czasem pracy,
• obowiązek używania kamery podczas spotkania,
• monitoring poczty elektronicznej,
• monitoring zawartości komputera służbowego pracownika,
• podgląd ekranu pracownika,
• śledzenie aktywności pracownika w Internecie,
• przeprowadzanie kontroli BHP,
• kontrolę przestrzegania wymogów w zakresie ochrony danych osobowych,
• wizyta pracodawcy w miejscu wykonywania pracy

Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika zdalnego o każdej formie zastosowania kontroli pracy.

Zatrudniający nie ma prawa wykorzystywać swojego uprawnienia do kontroli w sposób władczy w stosunku do pracownika zdalnego.

Pracownik ma prawo do wyrażenia sprzeciwu i stanowi on blokadę dla pracodawcy, który zamierzał przeprowadzić kontrolę pracy. Natomiast idąc dalej, jeśli kontrola pracownika jest uzasadniona, spełnia warunek celowości, jawności, proporcjonalności i ochrony dóbr osobistych pracownika to sprzeciw pracownika wobec jej przeprowadzenia może zostać potraktowany jako niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych.

Zgodnie z treścią kodeksu pracy kontrolę przeprowadza się w porozumieniu z pracownikiem w miejscu wykonywania pracy zdalnej w godzinach pracy pracownika.

Na gruncie tej regulacji, w praktyce pojawia się jednak pytanie, czy porozumienie z pracownikiem wymagane jest wyłącznie w przypadku kontroli fizycznej pracownika przez pracodawcę, czy również przy stosowaniu zdalnych metod kontroli pracy.

Dominujący jest pogląd, że każda forma kontroli – fizyczna w miejscu wykonywania pracy i zdalna przy użyciu technologii – wymaga zawarcia porozumienia z pracownikiem zdalnym.

W celu zapobiegania nadużyciom ze strony pracodawcy, każdy sposób monitorowania efektywności pracy należy wdrażać za porozumieniem z pracownikiem zdalnym. W szczególności jeśli stosowane są metody „inwazyjne” polegające na monitorowaniu działań na ekranie pracownika czy korzystanie z kamerki internetowej w laptopie służbowym.

Kontrola przeprowadzana przez pracodawcę nie może naruszać prywatności pracownika oraz pozostałych osób zamieszkujących z pracownikiem.

Tytułem przykładu, pracodawca nie może przeprowadzić kontroli w miejscu wykonywania pracy zdalnej wbrew woli pracownika – jest to naruszenie dóbr osobistych.

Pracodawca może mieć dostęp do korespondencji służbowej, ale nie ma prawa przeglądać korespondencji prywatnej pracownika oraz nie ma prawa dostępu do prywatnych plików komputerowych pracownika. Jest to działanie nieuprawnione zarówno podczas kontroli fizycznej jak i w czasie korzystania z odpowiednich narzędzi na komputerze służbowym pracownika

Pracodawca nie ma prawa narzucić pracownikowi miejsca wykonywania pracy zdalnej. Kodeks pracy stanowi, że praca zdalna jest wykonywana w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą.

Granice kontroli pracy zdalnej wyznaczone są ochroną dóbr osobistych pracownika. Pracodawca w ramach kontroli nie może ingerować w dobra osobiste pracownika i innych osób, przy czym nie chodzi tylko o prywatność, ale także inne dobra osobiste, jak np. godność i nietykalność cielesna.