Kancelara Radcy Prawnego
Paulina Jaczyńska

Landing

W sprawie o rozwód nie orzeka się o alimentach na pełnoletnie dziecko – co to oznacza w praktyce?

Jednym z częstych pytań, które pojawia się w trakcie sprawy rozwodowej, jest kwestia alimentów na dzieci.

Rodzice nierzadko wychodzą z założenia, że skoro sąd rozstrzyga w wyroku rozwodowym o władzy rodzicielskiej, kontaktach i alimentach, to zrobi to również w odniesieniu do dzieci pełnoletnich.

Tymczasem polskie prawo wyraźnie odróżnia sytuację małoletnich od pełnoletnich dzieci.

Alimenty na dzieci małoletnie a dorosłe – na czym polega różnica?

W wyroku rozwodowym sąd orzeka o alimentach na dzieci, które nie ukończyły 18. roku życia.

Wynika to z art. 58 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Sąd orzeka o:

  • sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej,
  • miejscu pobytu dziecka,
  • kontaktach z dzieckiem,
  • wysokości alimentów,
  • wysokości kwoty tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny.

Sytuacja wygląda inaczej w przypadku dzieci, które w chwili orzekania rozwodu są już pełnoletnie.

Sąd rozwodowy nie może zasądzić na ich rzecz alimentów, ponieważ są one traktowane jako samodzielne podmioty praw i obowiązków.

Dlaczego alimentów na pełnoletnie dziecko nie rozstrzyga sąd rozwodowy?

Pełnoletnie dziecko może samodzielnie dochodzić swoich roszczeń.

Oznacza to, że:

  • ma zdolność sądową i procesową,
  • może samo występować jako strona w postępowaniu,
  • a w konsekwencji rodzic nie ma już uprawnień, by żądać alimentów „w jego imieniu”.

W praktyce oznacza to, że jeżeli dziecko ukończyło 18 lat jeszcze przed zakończeniem sprawy rozwodowej, to alimenty na jego rzecz należy dochodzić w odrębnym postępowaniu, np. w sprawie prowadzonej przed sądem rejonowym.

Czy pełnoletnie dziecko wciąż ma prawo do alimentów?

Tak – osiągnięcie pełnoletności nie oznacza automatycznego wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Obowiązek ten nadal istnieje, dopóki dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Najczęściej dotyczy to sytuacji, gdy:

• pełnoletnie dziecko uczy się w liceum, technikum lub studiuje,

• podejmuje naukę w trybie dziennym,

• nie ma możliwości pogodzenia edukacji z pracą zarobkową w takim zakresie, by móc się utrzymać.

Sąd bada jednak zawsze konkretne okoliczności, w tym:

• celowość dalszej nauki,

• zaangażowanie dziecka,

• wyniki w nauce,

• oraz jego realne możliwości zarobkowe.

Jak dochodzić alimentów na pełnoletnie dziecko?

Jeżeli alimenty nie zostały ustalone przed osiągnięciem przez dziecko pełnoletności, konieczne jest złożenie pozwu o alimenty w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka lub pozwanego rodzica.

Pozew o alimenty składa pełnoletnie dziecko samodzielnie, ale może także upoważnić jednego z rodziców lub radcę prawnego do reprezentowania go w sprawie.

Co jeśli dziecko było małoletnie w chwili wniesienia pozwu rozwodowego, ale ukończyło 18 lat w trakcie sprawy?

To szczególna sytuacja.

Jeśli w momencie wniesienia pozwu o rozwód dziecko było małoletnie, ale pełnoletność osiągnęło w toku postępowania, sąd rozwodowy traci podstawę do orzekania o alimentach na nie.

Wówczas w wyroku rozwodowym sąd umorzy postępowanie w części co do alimentów na pełnoletnie dziecko, co potwierdza Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 1 lipca 2022 r., I ACa 100/21.

W takiej sprawie konieczne będzie wytoczenie nowej sprawy o alimenty przez dziecko.

Podsumowanie

  • W sprawie o rozwód sąd orzeka o alimentach wyłącznie na małoletnie dzieci.
  • Na pełnoletnie dziecko alimenty dochodzi ono samo, w oddzielnym postępowaniu.
  • Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka może trwać również po jego 18. roku życia, jeśli dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.
  • Każdą sytuację sąd ocenia indywidualnie, biorąc pod uwagę realne potrzeby dziecka i możliwości finansowe rodziców.