Walka o opiekę nad dzieckiem: jak sąd ustala miejsce zamieszkania i władzę rodzicielską?

• Ocena dotychczas sprawowanej opieki nad dzieckiem

Sąd analizuje, który rodzic faktycznie zajmował się dzieckiem przed rozstaniem, kto dbał o codzienne obowiązki – przygotowanie posiłków, odprowadzanie do szkoły, opiekę podczas chorób, pomoc w nauce. To, kto dotąd był rodzicem pierwszoplanowym, jest bardzo ważne.

• Więź emocjonalna dziecka z rodzicami

Sąd ustala, z kim dziecko jest bardziej związane. Ocena więzi odbywa się na podstawie opinii psychologicznych, rozmów z rodzicami i – jeśli to konieczne – z dzieckiem.

Przez wiele lat wysłuchanie dziecka mogło odbyć się po ukończeniu przez dziecko 13. roku życia. Aktualnie obowiązujące przepisy prawa nie przewidują granicy wiekowej dziecka w zakresie jego wysłuchania – wystarczy aby dziecko mogło wyrazić swobodną i świadomą ocenę relacji z rodzicami.

• Warunki bytowe i organizacyjne

Znaczenie ma stabilność mieszkaniowa, warunki lokalowe, tryb pracy rodziców, dostępność do szkoły, przedszkola, lekarzy oraz możliwość zapewnienia dziecku spokojnego rozwoju.

Nie chodzi tutaj o zasobność finansową, ale o realną możliwość zapewnienia dziecku bezpieczeństwa i opieki.

• Postawa rodziców wobec współpracy

Sąd premiuje rodzica, który jest gotowy współpracować, nie utrudnia kontaktów i nie wciąga dziecka w konflikt.

Rodzic nastawiony konfliktowo może stracić wiarygodność w oczach sądu.

Aktualne orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że jeśli dziecko nie chce spotykać się z jednym z rodziców, na skutek zaangażowania dziecka w konflikt między rodzicami przez obojga rodziców lub jednego z nich należy takie zachowanie traktować jako nie wykonywanie obowiązków i za to Sąd może nakazać zapłatę określonej sumy pieniężnej (Uchwała SN z 3.10.2025 r., III CZP 20/25). O czym pisałam w poprzednim wpisie.

• Opinia Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (OZSS)

W sprawach o opiekę sąd często kieruje rodziców i dziecko na badania psychologiczno-pedagogiczne.

Powstaje opinia, która ma duże znaczenie przy ustalaniu:

• miejsca zamieszkania dziecka,
• modelu opieki,
• kontaktów z drugim rodzicem.

Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów składa się z dwóch osób: psychologa i pedagoga, którzy oceniają m.in. zdolność rodziców do wykonywania obowiązków opiekuńczych, który z rodziców daje lepszą gwarancję właściwej opieki i wykonywania kontaktów etc.

W zależności od sytuacji postępowanie może trwać od kilku miesięcy do nawet ponad roku.

Jeśli konflikt jest bardzo ostry, pojawiają się liczne wnioski dowodowe lub konieczność opinii biegłych — sprawa może się wydłużyć.

W nagłych sytuacjach rodzic może wnosić o zabezpieczenie kontaktów, dzięki czemu tymczasowo ustala się opiekę lub kontakty do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia.

Sąd, rozstrzygając o miejscu zamieszkania dziecka i władzy rodzicielskiej, czy kontaktach z dzieckiem kieruje się przede wszystkim jego dobrem. Analizuje warunki opieki, więzi emocjonalne, dotychczasowe zaangażowanie rodziców oraz ich zdolność do współpracy.

Choć spory o opiekę bywają trudne, odpowiednie przygotowanie i profesjonalna pomoc prawna mogą znacznie zwiększyć szansę na korzystne rozstrzygnięcie – pozwalając jednocześnie zadbać o najważniejsze: stabilność i poczucie bezpieczeństwa dziecka.